SENDİKA ÜYELİĞİ VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ HUKUKİ SONUÇLARI

SENDİKA ÜYELİĞİ VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ HUKUKİ SONUÇLARI

 

İşçilerin Sendika üyeliği kazanama süreci:

Sendikalar ve Toplu İş Söz. Kan. Mad. 17 ‘gereği işçiler e- devlet üzerinden işkoluna ait sendikaları sorgulayabilir ve başvuru yapabilir. Üyelik sendika tüzüğünde belirlenen yetkili organın kabulü ile e-Devlet kapısı üzerinden kazanılır. Üyelik başvurusu, sendika tarafından otuz gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik talebi kabul edilmiş sayılır.

İşyeri Sendika Temsilcilerinin Atanması:

STİS K. Md. 27 ‘de düzenlenmiştir. Buna göre;

Toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi kesinleşen sendika, iç tüzüğünde seçimle atama maddesi bulunmuyorsa, işyerinde çalışan işçi sayısı 501 ile 1000 arasındaysa en çok 4 kişiyi iş yerinde çalışan üyeleri arasından seçerek atar, seçimle atama maddesi bulunuyorsa, işyerinde çalışan üyeler arasında seçim yapılarak yine en çok 4 kişi seçilir ve sendika temsilcisi ataması yapılır.  Sendika 15 gün içerisinde temsilcilerin kimliklerini işverene bildirir. Temsilcilerin görevi sendikanın yetkisi sona erinceye kadar devam eder.

Ayrıcalıklı Olan Sendika Üyeleri:

İşçi kuruluşunda yönetici olan işçinin md. 23 ve İşyeri temsilcisi olan işçilerin güvencesi m. 24 te düzenlenmiştir. Buna göre;

  • İşçi kuruluşlarında yönetici olduğu için çalıştığı yerden ayrılmak zorunda kalan işçinin iş sözleşmesi askıda kalır. Yönetici dilerse bildirim süresine uymaksızın iş sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatına da hak kazanır. Yöneticinin yöneticilik sıfatı kanunda belirtildiği gibi şekillerde sona ermesi durumunda işveren işçiyi talep halinde 1 ay içinde iş eski iş şartları ve eski işine uygun şekilde işe başlatmak zorundadır. Aksi takdir de iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilmiş sayılır. Yönetici işyerinde çalışmaya devam ediyorsa İşyeri temsilcilerine uygulanacak kanun hükümleri onlar için de uygulanır.

 

  • İşyeri temsilcilerinde ise işveren işyeri temsilcilerinin iş sözleşmeleri haklı bir neden olmadıkça ve nedenini yazılı olarak açık ve kesin şekilde belirtmedikçe feshedemez. Fesih bildiriminden itibaren işçinin kendisi veya sendika işverene dava açabilir. Dava sürecinde işçiye ücreti ve hakları ödenir. İşe iade kararı çıkması durumunda 6 gün içerisinde işçi işe başlatılmak zorundadır. Aksi halde temsilcilik süresi boyunca iş ilişkisi devam ettiği kabul edilir ve işçinin ücret ve diğer haklarının ödenmesi gerekir. Sendika temsilcilerinin görevlerini hızlı ve etkili yerine getirmeleri için tüm kolaylıklar sağlanmalıdır.

İŞVERENE YÜKLENEN SORUMLULUKLAR

  1. ÜYELİK VE DAYANIŞMA AİDATI KESİNTİLERİ:

STİS K. Md 18 gereği üyelik ve dayanışma aidatları, yetkili işçi sendikasının işverene yazılı başvurusu üzerine, işçinin ücretinden kesilmek suretiyle ilgili sendikaya ödenir.

Buna göre aidat kesilmez veya kesildiği halde ilgili sendikaya 1 ay içerisinde ödenmezse işveren bildirim şartı aranmaksızın aidat miktarını bankalarca işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜDÜR.

üüyetkili sendika tarafından bildirim yapılmadığı takdirde böyle bir ödeme yükümlülüğü doğmamaktadır.

ü İşverenin yetkisi olmayan işçi sendikaları için işçilerden herhangi bir ücret kesintisi yapmasının zorunlu olup olmadığı hakkında kanunda herhangi bir düzenleme yoktur. Buna binaen işverenin ücret kesintisi yapma yükümlülüğünün yetkisiz sendikalar için olmadığının anlaşılması gerekir. Yetkisiz sendika yazılı bildirimde bulunsa dahi kanun metni açık olduğundan yine yükümlülük doğmayacaktır.

  • Sendikaların gelir kalemlerinden biri olan üyelik aidatını içtüzükleriyle belirlerler ve üyelerden alıp almayacağına ilişkin kararları da yine kendi iç bünyelerinde alırlar.

 

  • İş. K. Md. 37 gereği bu kesintilerin ücret hesap pusulalarında/ bordrolarda ayrı bir kalem olarak gösterilmesi gerekmektedir.

 

  1. SENDİKAL TAZMİNAT:

İşveren STİS K Md. 25  de belirtilen hükümlere aykırı davranıp bünyesinde çalışan işçinin sendika özgürlüğünü engelleyecek; sendikal nedenlerle ayrım yapma ,zorlama, şart koşma gibi davranışlarda bulunursa veya  yine sendikal nedenlerle iş sözleşmesini feshederse   işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilir.

Böle bir durumda işçinin İş.K md. 20-21 göre dava açma hakkı saklı olup dava açmaması ayrıca sendikal tazminat talebini engellemez. Ancak sendikal tazminata hak kazanan işçiye İş K. md 21 ‘e göre ayrı bir tazminat hükmedilemez.

  • Madde hükmünden anlaşılacağı üzere sendikal tazminata hak kazanmak için sendika üyesi olmak şart değildir. Sendikal nedenlerle ayrıma tabi tutulan tüm işçiler sendikal tazminata hak kazanmaktadır. Sendikal ayrımcılığın yapıldığı iddiasının ispatı iddia eden işçiye aittir.
  • İşçinin sendika üyesi olması da başlı başına sendikal tazminata hükmedilmesi için yeterli değildir. STİS K. Md. 25 teki hususların gerçekleşmiş olması gerekir. İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin ispatı iddia eden işçiye aittir. İşveren de fesih nedenini ispatla yükümlüdür.

 

TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ:

 

  • Yetki STİS K. Md: 41 ve devamında düzenlenmiştir.

İşçi sendikası,

Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az %1 üyesi bulunması şartıyla TİŞ kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının,

İşletmede ise %40 kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir. İşletme toplu iş sözleşmeleri için işyerleri bir bütün olarak dikkate alınır ve %40 çoğunluk buna göre hesaplanır.

Toplu İş Sözleşmesinin yapılması, şekli, kapsamı ise  STİS K.md 33 ve devamında düzenlenmiştir. Buna göre ,

  • Bir toplu iş sözleşmesi aynı işkolunda bir veya birden çok işyerini kapsayabilir.

 

  • TİŞ ‘ler yazılı şekilde en az 1 en çok 3 yıl süreyle yapılır. Sözleşmeni imzalanmasından sonra  belirlenen süre uzatılamaz, kısaltılamaz veya öncesinde sona erdirilemez. (İstisna olarak 1 yıldan kısa süreli faaliyetler için TİŞ yapıldıysa 1 yıldan az olabilir.)
  • Toplu iş sözleşmesi süresinin bitmesinden önceki 120 gün içinde, yeni sözleşme için yetki başvurusunda bulunulabilir. Ancak, yapılacak toplu iş sözleşmesi önceki sözleşme sona ermedikçe yürürlüğe giremez.

 

  • İş sözleşmeleri toplu iş sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe TİŞ’e aykırı olamaz. İş sözleşmesinde aykırı hükümlerin olması halinde aykırı hükümlerin yerini TİŞ hükümleri alır.

 

  • Toplu iş sözleşmesi hükümlerinin iş sözleşmesi hükümlerine aykırılık durumunda ise işçi lehine olan hükümler geçerlidir.

 

  • Süresi biten TİŞ‘in iş sözleşmesine ilişkin hükümleri yeni bir TİŞ yürürlüğe girene kadar iş sözleşmesinin hükmü olarak devam eder.

TİŞ ‘ten YARARLANACAKLAR İŞÇİLER:

-TİŞ’ten taraf sendika üyeleri yararlanır.

-İmzalandığı tarihte taraf sendika üyesi olanlar TİŞ ‘in yürürlüğe girme tarihinden itibaren, daha sonra üye olanlarsa sendika tarafından üyelikleri işverene bildirildikleri tarihten itibaren TİŞ’ten yararlanırlar.

-Toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına

  • Üye olmayanlar,
  • Sonradan işyerine girip de üye olmayanlar,
  • İmza tarihinde taraf işçi sendikasına üye olup da ayrılanlar veya çıkarılanlar,

toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına dayanışma aidatı ödedikleri takdirde TİŞ‘ten yararlanabilirler.

şçi ve işveren sendika veya konfederasyonlarının kendi faaliyetleri ile üyelerine sağladıkları hak ve menfaatlerin üyesi olmayanlara uygulanması, Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydı ile söz konusu sendika veya konfederasyonun yazılı muvafakatine bağlıdır.

Yetkili olmayan işçi sendikalarının hakları:

Yetkisi bulunmayan işçi sendikalarının yetkili işçi sendikası karşısında herhangi bir hakkının olup olmadığına dair bir düzenleme bulunmamaktadır.

Yetki tespiti için dahi başvuruyu ancak TİŞ yapmak isteyen işçi sendikası veya işveren sendikası ya da işveren sendikası üyesi olmayan işveren yapabilmektedir. (STİS.m 42)

Yetkisi olmayan işçi sendikasının içtüzüğü ile belirlenmiş faaliyetlerini iş yerinde gerçekleştirebilecekleri, bunların engellenemeyeceği açıktır. İçtüzüklerinde birlik ve beraberliğin önemini her defasında vurgulayan sendikaların buna aykırı davranışlarından dolayı haklarında şikâyette bulunulabileceği kanaatinde olduğumuzu bildiririz.

SON NOT.1: MAKALEDE BELİRTİLEN VE DİĞER HUKUKİ KONULU SORUNLARINIZDA BİLGİ EDİNEBİLMEK İÇİN SAYFAMIZDA VEREN ALAN SORU-CEVAP BÖLÜMÜNDEN SORULARINIZI SORABİLİRSİNİZ.

 

SON NOT.2: MAKALEMİZİN FAYDALI OLMASINI TEMENNİ EDERİZ. İŞ VE İŞLEMLERİNİZE ÖZEL DURUMLARIN OLABİLECEĞİNİ UNUTMAYINIZ. BU UĞURDA HAK VE ZAMAN KAYBINA UĞRAMAMANIZ İÇİN MUTLAKA AVUKATINIZA DANIŞMANIZI TAVSİYE EDERİZ.

 

Saygılarımızla,

GÜNEY HUKUK BÜROSU

 

© 2019, Tüm hakları saklıdır, Tasarım & Geliştiren: Fik-iHayal