1774 SAYILI KİMLİK BİLDİRME KANUNU UYARINCA İŞVERENİN ÇALIŞANLARIN KİMLİĞİNİ EMNİYETE BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Resmi Gazete’de 11.07.1973 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren ve hali hazırda yürürlükte olan 1774 Sayılı Kimlik Bildirme Kanununun 2,3 ve 4. maddeleri otel, kamp, han, pansiyon vb. konaklama yerlerinde kalacak kişilerin kimliklerini örneğine ve usulüne uygun şekilde tutmak ve kolluğun incelemesine hazır bulundurmak zorundadır. Aynı Kanunun 6. maddesi ise; 2, 3 ve 4. madde dışında kalan her çeşit ticaret ve sanat amacı güden işyerlerinde işe başlayan veya işten ayrılan çalışanların kimliklerini örneğine uygun bir belgeyle kolluğa bildirimini zorunlu tutmaktadır.

İlgili kanunun otel, kamp, pansiyon, han vb. konaklama yerlerinde kalacak kişilerin kimliklerinin bu yerlerin işletmecisi tarafından kolluğa bildirilmesini öngören hükümleri, bu yerlerde kalacak kişilerin kimliklerinin 24 saat içerisinde işletmenin bağlı bulunduğu kolluk birimine bildirilmesini düzenlemektedir. Anılan kanunun her çeşit ticaret ve sanat faaliyetleri yürüten işyerlerine ilişkin yükümlülüklerini düzenleyen 6. maddesi ise: “Şehir, kasaba ve köy sınırları içindeki; bu kanunun ikinci maddesinde sayılanlar dışında kalan her çeşit ticaret ve sanat amacı güden iş yerlerinde çalışanlar ve buralarda her türlü barındırmalar için iş yerlerinin sorumlu işletmecisi tarafından örneğine uygun kimlik belgesi doldurularak üç gün içinde genel kolluk örgütüne verilmesi zorunludur. Konutun değiştirilmesi veya (b) ve (c) bentlerinde sayılan konut, iş yeri ve yurtlarda çalışmakta veya barınmakta olanların ayrılmaları halinde de, yukarıdaki şekil ve süre içinde bildirim belgesi gereklidir.” şeklinde düzenlenmiştir. Bu hükümle;ticari veya sanatsal faaliyet gösteren işletmelerde işveren işe başlayan, işten ayrılan veya işyerinde barındırılan kişilerin kimliklerini üç gün içerisinde kolluğa bildirmekle yükümlü kılınmıştır.

Hemen belirtmek gerekir ki; otel vb. konaklama yerlerinde kalanların kimliklerinin 24 saat içinde işletmenin bağlı olduğu kolluk kuvvetine bildirilmesi öngörülmüşse de, ticaret ve sanat faaliyetleri sürdüren işyerlerinde çalışanların kimliklerinin bildirimi için bu süre üç gün olarak düzenlenmiş ve bildirilecek birim olarak herhangi bir sınırlama öngörülmemiştir. Bu anlamda bu işyerlerinde kimlik bildiriminin herhangi bir kolluk birimine yapılması mümkündür.

Çalışanın kimliğinin emniyete (kolluk birimlerine) bildirilmesine ilişkin yasal düzenleme getirilmesindeki amaç ise kayıt dışı istihdamı önlemektir. Zira 1774 sayılı Kanun’un ek 2 maddesi ile kolluk kuvvetlerinin çalışan kimlik bilgilerini SGK’ya bildirileceği hüküm altına alınmıştır. Ancak 5510 sayılı Kanun ve buna bağlı Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği başta olmak üzere, yürürlükteki yasal mevzuat, hali hazırdaişe başlama ve işten ayrılış bildiriminin işveren tarafından yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılmasını zorunlu kılmaktayken, 1774 sayılı Kanun’da çalışanın kimliğinin emniyete (kolluk birimlerine) bildirilmesi için üç gün şeklinde farklı süre öngörülmüş olması çalışanın işe başlama tarihinin tespiti bakımından uygulamada sorunlar yaratmaktadır. Bu nedenle Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 2017/19 nolu genelgeyle, işe giriş ve işten ayrılma bildirimine ilişkin esasları düzenleyen 2015/25 sayılı genelgesine birtakım eklemeler yapılmış ve bu sayede ilgili genelge ile Kimlik Bildirme Kanunu uyumlu hale gelmiştir. Buna göre;

a) İşe başlayan çalışanın kimliğinin kolluğa bildirildiği tarihin ertesi günü ile yasal süresi içerisinde olmak koşuluyla SGK’ya yapılan bildirim arasında on gün veya daha az süre varsa, çalışanın işe başlangıç tarihi olarak SGK’ya yapılan işe başlama bildirimindeki tarihin esas alınacağı öngörülmüştür. Yani çalışanın kimlik bilgilerinin emniyete bildirimi ve işe başlangıç bildirimi yasal süresi içerisinde yapılmış ise işe başlangıç tarihi olarak SGK’ya yapılan bildirimdeki tarih esas alınacaktır. Örneğin, 20.01.2020’de işe başlayan çalışanın SGK bildirimi 19.01.2020’de ve kimlik bildirimi 23.01.2020’de yapılmış ise, bu çalışanın işe başlangıç tarihi olarak SGK bildiriminde işe başlangıç için belirtilen tarih esas alınacaktır.

Ancak, SGK’ya işe başlangıç bildirimi kolluğa yapılan kimlik bildiriminden on gün sonra yahut daha geç yapılmışsa veya hiç yapılmamışsa, işe başlangıç tarihi olarak kolluğa yapılan kimlik bildiriminin tarihi esas alınarak tarih ayrılığının çalışan lehine uygulanması öngörülmüştür. Örneğin: 20.01.2020’de işe başlayacak çalışanın kimlik bilgilerinin emniyete bildirimi yasal süresi içerisinde olmak üzere 22.01.2020’de yapılmış olmasına rağmen SGK bildirimi yasal süresini aşarak 28.01.2020’de yapılmış ise ya da hiç yapılmamış ise, bu çalışanın işe başlangıç tarihi olarak emniyete bildirim tarihi olan 22.01.2020 esas alınacaktır.

b) İşten ayrılan çalışanlar hakkında da çalışan lehine düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre SGK’ya yapılan ayrılış bildirimi ile kolluğa yapılan kimlik bildirimi tarihleri arasında on gün veya daha az süre bulunması halinde, çalışanın işten ayrıldığı tarih olarak SGK’ya yapılan ayrılış bildiriminin tarihi esas alınması öngörülmüştür. Örneğin; 20.01.2020’de işten ayrılan çalışanın ayrılışı bildiriminin SGK’ya 23.01.2020’de; kolluğa kimlik bildiriminin 30.01.2020’de yapıldığı durumda, SGK’ya yapılan bildirim ile kolluğa yapılan bildirim arasında on günden az süre olduğundan çalışanın işten ayrılış tarihi olarak 23.01.2020 esas alınacaktır. Hemen belirtmek gerekir ki; 1774 sayılı Kanun gereğince çalışanın kimlik bilgilerinin emniyete (kolluk birimlerine) bildirilmesine ilişkin mevzuat hükümleri amir hüküm niteliğinde olduğundan, aykırılık hallerine ilişkin olarak 1774 sayılı Kanun’un 17. maddesi her türlü ticaret ve sanat faaliyeti sürdüren işyerlerinde çalışan veya bu yerlerde barınan kimselerin, çalışmaya veya barınmaya başladığı yahut çalışma veya barınmanın sona erdiği tarihten itibaren en geç üç gün içinde işveren tarafından kolluğa bildirilmemesi halinde yaptırım uygulanmasını öngörmüştür. Buna göre işyerlerinde işe başlayan veya işten ayrılan çalışanların kimliklerinin işe başladıkları veya işten ayrıldıkları tarihten itibaren üç gün içerisinde kolluğa bildirilmemesi halinde, 2020 yılında her bir çalışan için ayrı ayrı olmak üzere 52 TL idari para cezası uygulanacağı öngörülmektedir. Aynı şekilde, çalışanların kimlik bilgilerinde gerçeğe aykırı bilgiler verilmesi halinde de 2020 yılı için her bir çalışan için 252 TL idari para cezası uygulanacağı düzenlenmektedir.

Kaynak: http://www.demircin-emre.com/ sitesinden faydalanılmıştır.

SON NOT.1: MAKALEDE BELİRTİLEN VE DİĞER HUKUKİ KONULU SORUNLARINIZDA BİLGİ EDİNEBİLMEK İÇİN SAYFAMIZDA VEREN ALAN AVUKATA SOR BÖLÜMÜNDEN SORULARINIZI SORABİLİRSİNİZ.

SON NOT.2: MAKALEMİZİN FAYDALI OLMASINI TEMENNİ EDERİZ. İŞ VE İŞLEMLERİNİZE ÖZEL DURUMLARIN OLABİLECEĞİNİ UNUTMAYINIZ. BU UĞURDA HAK VE ZAMAN KAYBINA UĞRAMAMANIZ İÇİN MUTLAKA AVUKATINIZA DANIŞMANIZI TAVSİYE EDERİZ.

Saygılarımızla,

GÜNEY HUKUK BÜROSU